Zemlja gori, a Evropa kasni s reakcijom: Naučnici u panici zbog novog požarnog talasa
Komentari
05/09/2025
-07:53
Početkom leta požari su gutali šume Iberijskog poluostrva brže nego ikada, a naučnici sada upozoravaju: klimatske promene nisu samo okidač, već i pojačivač vatrene stihije koja pretvara Španiju i Portugaliju u žarište bez presedana. Sa temperaturama iznad 40°C i vetrovima koji podstiču požare neviđene jačine, Evropa gori – a najgore tek dolazi.
Klimatske promene učinile su vremenske uslove koji su ovog leta izazvali smrtonosne požare u Portugalu i Španiji otprilike 40 puta verovatnijim, pokazalo je novo istraživanje.
Požari na Iberijskom poluostrvu izbili su krajem jula. Podstaknuti temperaturama iznad 40 °C i jakim vetrovima, plamen se širio neverovatnom brzinom. Površina zahvaćena požarima sada je oborila rekorde i u Španiji i u Portugalu.
Nova "super brza" naučna analiza organizacije World Weather Attribution (WWA) pokazala je da su ti vreli, suvi i vetroviti uslovi postali verovatniji i intenzivniji zbog klimatskih promena izazvanih ljudskim delovanjem, piše Euronews.
Dr Kler Barns, istraživačica Centra za politiku životne sredine pri Imperial College London, upozorava da "zastrašujuća" veličina ovih požara predstavlja "znak onoga što tek sledi", uz sve toplije, sve suvlje, sve zapaljivije uslove koji se, s klimatskim promenama, pogoršavaju.
Događa se pojava požara "neviđene intenzivnosti".
"Sa svakim delićem stepena zagrevanja, ekstremni, dugotrajni toplotni talasi će nastaviti da se intenziviraju, povećavajući šanse za ogromne požare poput onih koji su zahvatili ogromne oblasti Iberijskog poluostrva", ističe ona.
Povezane vesti
Klimatske promene pojačale uslove pogodne za požare
Naučnici su ustanovili da klimatske promene nisu samo omogućiile, već i pojačale vremenske uslove koji su omogućili eksplozivno širenje požara, uključujući i najtopliju uzastopnu desetodnevnicu u Španiji od kada se meri temperatura.
Ti vreli, suvi i vetroviti uslovi koji su podstakli požare u Španiji i Portugalu danas su otprilike 40 puta učestaliji i oko 30 odsto intenzivniji nego što bi bili u svetu bez klimatskih promena.
Pre klimatskih promena, slični ekstremni toplotni, suvi i vetroviti periodi bili bi izuzetno retki i očekivani samo jednom u 500 godina. Danas, uz zagrevanje od 1,3 °C, očekuju se jednom u 15 godina.
Naučnici su analizirali i toplotni talas - utvrdili su da bi u svetu bez klimatskih promena slični događaji bili očekivani manje od jednom u 2.500 godina. Sa sadašnjim zagrevanjem, očekuju se jednom u 13 godina.
Tanjug/AP/Pablo Garcia
Rezultati analize potvrđuju i raniju studiju WWA, koja je pokazala da klimatske promene pojačavaju vremenske uslove koji su podstakli fatalne požare u Turskoj, Grčkoj i na Kipru.
Evropski vatrogasci pod sve većim pritiskom
Stručnjaci navode da analiza osvetljava i pritisak na vatrogasne službe u Evropi. Vremenski uslovi izazvali su velike, nepredvidive divlje požare širom juga kontinenta, pritiskajući resurse EU.
"Vatrogasci sve više rade u haotičnim i nepredvidivim uslovima, boreći se sa požarima koji se ponašaju kao nikada ranije", kaže istraživač Centra za politiku životne sredine Teodor Kiping.
Povezane vesti
Dok su požari besneli 13. avgusta, Španija je zatražila međunarodna pojačanja za gašenje požara, po prvi put kroz Mehanizam civilne zaštite EU. Španski premijer Pedro Sančez rekao je da je verovatno reč o najvećem takvom zahtevu koji je EU ikada organizovala.
"Klimatske promene dovode do ekstremnih požara, ali adaptacija ne prati tempo. Potrebna je promena razmišljanja i veći fokus na prevenciju", dodaje Kiping.
Razmere požara na Iberijskom poluostrvu stavile su ogroman pritisak na resurse.
Više od 380.000 hektara zemljišta izgorelo je u Španiji od početka 2025. - skoro pet puta više od prosečne godišnje površine. U Portugalu je izgubljeno više od 260.000 hektara - skoro tri odsto teritorije zemlje i tri puta više od prosečnog godišnjeg požarom zahvaćenog područja.
Ukupna površina izgubljena u požarima između ove dve zemlje ove godine približno je četiri puta veća od površine Londona. Zajedno, požari u Španiji i Portugalu čine otprilike dve trećine ukupne površine Evrope pogođene požarima u 2025, koja je u avgustu prešla milion hektara, prvi put od kada se beleže podaci (2006), prema Evropskom informacionom sistemu za šumske požare.
Španija je posebno pogođena klimatskim promenama
Najmanje osam osoba poginulo je u požarima, a desetine hiljada prisilno je evakuisano. Dim je doveo do opasnog kvaliteta vazduha u Španiji i Portugalu, proširio se čak do Francuske, Velike Britanije i Skandinavije.
Profesorka klimatskih nauka Frederika Oto iz Centra za politiku životne sredine kaže da je Španija "ozbiljno pogođena" klimatskim promenama.
Tanjug AP/Lalo R. Villar
"Ovi ogromni požari slede posle razarajućih poplava u Valensiji i još jedne sezone neprekidne vrućine iznad 40°C", navodi ona.
"Ekstremno vreme postaje sve češće, ali smrt i štete su preventabilne. Svaki nivo vlasti mora da radi zajedno na adaptaciji klimatskih promena. Za šumske požare urgira se kontrola vegetacije u ruralnim oblastima, posebno na zemljištu koje su napustili poljoprivrednici i stočari".
Javni diskurs u Španiji fokusirao se na pad ruralnih aktivnosti, što je dovelo do rasta vegetacije koja je dugo služila kao gorivo za požare. Ruralna depopulacija i starenje stanovništva u delovima Španije i Portugala ostavile su šumska područja neuređena. Manje ljudi i sve manje tradicionalnog ispaša dovelo je do naglog smanjenja kontrole prirodne vegetacije, ostavljajući obilno gorivo za požare.
Ali, profesorka Oto dodaje, na kraju, svet mora da prestane da sagoreva fosilna goriva.
Komentari (0)