Spor oko Haredi izuzeća od vojske ponovo trese Izrael

Haredi, ultraortodoksna jevrejska zajednica, vodi život strogo uređen tradicionalnim kanonima judaizma, uz doživotno proučavanje Tore. Njihova verska uverenja omogućila su im izuzeće od obaveznog služenja vojnog roka, što je pitanje koje izaziva spore još od osnivanja države Izrael 1948. godine.

Tada je premijer David Ben Gurion sa predstavnicima Haredi zajednice dogovorio specijalni aranžman poznat kao Torato Umanuto, kojim je 400 učenika verskih škola Ješiva oslobođeno vojne službe.

U to vreme, Haredi zajednica brojala je oko 40.000 ljudi. Danas ih ima više od 1,3 miliona, što čini 14 odsto ukupne populacije, dok muškarci iz ove zajednice čine 24 odsto regrutne baze Izraelske vojske. Prošle godine izdato je 24.000 poziva za regrutaciju, ali se odazvalo samo oko 1.200 ultraortodoksnih Jevreja.

Mnogi Haredi koji pristanu da služe u vojsci bivaju izopšteni iz svojih porodica zbog kršenja verskih kanona. Oni koji se odluče na taj korak raspoređuju se u bataljon Necah Jehuda, formiran 1999. godine, koji okuplja isključivo ultraortodoksne vojnike. Obuka u ovom bataljonu razlikuje se od standardnih jedinica: vojnici nemaju kontakt sa ženama u vojsci i dobijaju dodatno slobodno vreme za molitvu i versko učenje.

Vrhovni sud Izraela još je 1998. godine proglasio izuzeće Haredija iz vojne službe nezakonitim. Ipak, ultraortodoksne stranke predstavljaju ključne saveznike u Netanijahuovoj vladajućoj koaliciji, a pokušaji da se ukine izuzeće mogli bi ugroziti stabilnost vlade, što se već dva puta dogodilo u prošlosti.

Nakon izbijanja sukoba u Gazi 2023. godine, porastao je i pritisak među ne-Haredi Jevrejima da se sankcionišu oni koji ne služe vojsku. Prema podacima Izraelskog instituta za demokratiju, više od 85% ne-Haredi populacije podržava kazne za one koji ignorišu pozive za regrutaciju. U poslednjim mesecima, pokušaji vlade da regrutuje Haredi zajednicu izazvali su velike demonstracije, a priprema nacrta zakona o izuzeću dodatno preti da podeli zemlju i destabilizuje politiku u Izraelu.

Detaljnije pogledajte u videu koji se nalazi iznad teksta.