"Leta kakva smo poznavali postaju prošlost": Evropa trpi duže i jače toplotne periode, ovi gradovi su na vrhu liste

Kako globalne temperature nastavljaju da rastu, evropski gradovi doživljavaju ekstremnu vrućinu mnogo duže od tradicionalnih letnjih meseci.

Neki gradovi u Evropi sada imaju visoke temperature i do pet meseci godišnje, tvrdi nova studija organizacije Climate Resilience for All.

Analiza, na čijem je čelu meteorološki tim nevladine organizacije, ispitala je podatke o temperaturama od 2019. do 2023. godine u 85 gradova širom sveta. Fokusirala se na prve i poslednje dane kada je svaki grad dostigao 32°C, što je prag ekstremne toplote koji izaziva ozbiljne zdravstvene i ekološke rizike.

Otkrili su da se period toplih dana više ne ograničava na prepoznate letnje mesece i sada traje mnogo duže. Prosek, kako navodi tim, koji predvodi klimatolog dr Lari Kalkstin, jeste da se period toplih dana u proseku javlja u trajanju od 214 dana u svim gradovima koje su proučavali.

Izuzetno topli dani su se javljali u bilo koje doba godine u 20 od 85 gradova.

Gde u Evropi topli dani traju najduže?

Tanjug/AP/Emilio Morenatti

Period toplih dana u Evropi sada se proteže mnogo duže od onoga što je nekada smatrano letnjim periodom.

Studija navodi da Atina u Grčkoj sada ima jednu od najdužih sezona na kontinentu, sa visokim temperaturama koje traju oko 145 dana, od sredine maja do ranog oktobra.

Tirana, glavni grad Albanije, nalazi u vrhu liste sa 143 dana ekstremne toplote.

U Portugalu, sezona u Lisabonu traje oko 136 dana, od kasnog proleća do rane jeseni. U Madridu period toplih dana iznosi prosečno 119 dana, od kasnog maja do sredine septembra.

Pariz se priprema na zagrevanje od 4°C, ali glavni grad Francuske već doživljava gotovo tri meseca ekstremne vrućine, sa temperaturama iznad 32°C od sredine juna do sredine septembra.

Minhen i Varšava imaju kraće, ali i dalje značajne periode toplote, koje traju oko mesec ili dva.

Zašto su duže sezone toplih dana problem?

Tanjug/AP/Emilio Morenatti

Ranija istraživanja pokazuju da su klimatske promene izazvane ljudskim faktorom prošle godine dodale u proseku 30 dana ekstremne toplote za otprilike polovinu svetske populacije. To znači da je četiri milijarde ljudi bilo izloženo produženim i opasnim temperaturama.

Studija koju su sproveli World Weather Attribution, Climate Central i Red Cross Climate Centre proučavala je period između maja 2024. i maja 2025. godine. Otkrila je da su klimatske promene bar dvostruko povećale broj dana klasifikovanih kao “ekstremna vrućina” u 195 od 247 zemalja i teritorija koje su analizirali, u poređenju sa prethodnim prosekom.

Evropa je jedan od regiona koji već trpi najvidljivije i najsmrtonosnije posledice globalnog zagrevanja. Produženi periodi toplote ističu kako se klima kontinenta menja i kakve probleme izaziva za zdravlje i infrastrukturu.

Duži periodi toplote znače veći rizik od bolesti povezanih sa vrućinom, što dovodi do veće opterećenosti zdravstvenih sistema i izazova za ranjive populacije. To je posebno problematično za starije i osobe sa već postojećim zdravstvenim problemima.

“Ova analiza jasno pokazuje: više ne možemo posmatrati vrele dane samo kao deo uobičajenog leta“, kaže Keti Baugman Mekleod, izvršna direktorka organizacije Climate Resilience for All.

“Letnja sezona koju smo nekada poznavali je prošlost”

Zašto su gradovi tako topli?

Jiang Han / Xinhua News / Profimedia

Studija ukazuje i na efekat urbanog toplotnog ostrva (urban heat island effect), koji je razlog što gradovi postaju topliji od okolnih ruralnih područja zbog guste infrastrukture i ograničenih zelenih površina, kao ključni faktor koji pogoršava toplotni stres u evropskim gradovima.

“Gradovi koji nikada nisu bili projektovani za suvu i toplotnu klimu sada se suočavaju sa novim šokovima i stresovima izazvanim vrućinom“, objašnjava Baugman Mekleod.

Kako se sezone toplotnih talasa šire i van prepoznatljivih letnjih meseci, vlade i gradski planeri suočavaju se sa hitnim izazovom: kako zaštititi građane od sve učestalijih i dužih talasa vrućine?

Smanjenje uticaja ovog perioda produžene toplote traži strategije poput povećanja zelene površine u urbanim sredinama, poboljšanja dizajna zgrada, označavanja zona za hlađenje i razvoja upozoravajućih sistema.

Ali, uprkos rastućoj pretnji, planiranje i mere nadležnih institucija su, prema Baugman Mekleod, ili nepostojeće ili potpuno nedovoljne u odnosu na obim krize.

“Veoma je važno da podstičemo širu svest i razumevanje ekstremne vrućine, kako bi vlade, preduzeća i poslodavci upravljali rizicima i posledicama s hitnošću koju ovi uslovi zahtevaju”