"Rat" za pomorske vode: Kontroverzna mapa Libije na kojoj poseduje morsku teritoriju sve do Krita, šta kažu Grci?

Libija je ponovo uputila diplomatsku notu Ujedinjenim nacijama, predstavljajući mapu sa spoljnim granicama morskog pojasa sve do Krita, tvrdeći da su tursko-libijski sporazum i grčke i egipatske tvrdnje nevažeći i u suprotnosti sa međunarodnim pravom. Ovaj dokument nastavak je sukoba oko pomorskih granica u Mediteranu, koji Libija naziva ništavnim, ističući svoje suverene pravo na te teritorije.

U novom dokumentu se ističe da je tursko-libijsiki sporazum zasnovan na međunarodnom pravu i kao takav, smatra da ni Grčka ni Egipat nemaju prava na pomorska područja koja su utvrđena između Libije i Turske, prenosi Kathimerini.

Detaljnije, navodi se da su “Libija i Turska 27. novembra 2019. potpisale Memorandum o razumevanju u vezi sa utvrđivanjem pomorskih oblasti u Mediteranu. Taj Memorandum je, u skladu sa članom 102 Povelje Ujedinjenih Nacija, podnet Sekretarijatu UN 11. decembra 2019. i predstavlja pravično rešenje zasnovano na međunarodnom pravu. Ni Grčka ni Egipat nemaju suverena prava na pomorska područja utvrđena između Libije i Turske, u skladu sa međunarodnim pravom”.

Takođe, ovaj dokument naziva sporazum između Grčke i Egipta “ništavnim i neosnovanim”.

“Libija smatra da je Sporazum iz 2020. godine između Grčke i Egipta o utvrđivanju ekskluzivnih ekonomskih zona ništavan i neosnovan, jer nije u skladu sa međunarodnim pravom, uključujući Konvenciju Ujedinjenih Nacija o pravu mora, posebno princip pravde. Pokušaji Grčke i Egipta da odrede i izdaju dozvole za istraživanje ugljovodonika, od 2014. i 2021, pa i najnovije u aprilu 2024, kao i odobrenje od strane Grčke za istraživanje nafta južno od Krita, krše suverena prava Libije u Mediteranu”, dodaje se u dokumentu.

Libija nadalje optužuje Grčku da od 26. novembra 2022. godine nastavlja s jednostranim istraživanjima i bušenjima u takozvanim naftnim zonama na otvorenom moru, ignorišući potpuno suverena prava Libije i ozbiljno kršeći uspostavljene pravne i proceduralne norme međunarodnog prava, uključujući Konvenciju Ujedinjenih Nacija o pravu mora u pogledu utvrđivanja granica podvodnih ležišta između država sa suprotstavljenim obalama.

Dalje se navodi da pojedine oblasti iz Plana pomorskog prostornog uređenja (Maritime Spatial Plan – MSP) koje je Grčka predstavila 16. aprila 2025. godine, krše pomorske oblasti pod državnom jurisdikcijom Libije u Mediteranu.

Libija takođe tvrdi da određene zone na južnom delu grčkog plana MSP krše libijsku ekskluzivnu ekonomsku zonu u Mediteranu, gde Libija ima, ipso facto i ab initio, suverena prava i jurisdikciju, u skladu sa međunarodnim pravom.

Istovremeno, Libija optužuje Grčku za jednostrano proglašenje svoje Egejske EEGZ (ekskluzivne ekonomske zone), “protivno libijskoj podvodnoj granici”, što “krši uspostavljene principe međunarodnog prava mora”.

Grčki diplomatski izvori ističu da diplomatska nota koju je predstavništvo Libije pri Ujedinjenim Nacijama, ne proizvodi nikakve pravno obavezujuće rezultate.

Navodi se da su ove pozicije već ranije iznete i razmotrene od strane Grčke i Egipta. Međunarodno pravo nije određeno jednostranim diplomatskim notama niti dobrim željama trećih strana. Takve pozicije ne ukazuju na spremnost za ponovo pokretanje pregovora o granicama podvodnog prostora i Ekskluzivne ekonomske zone (EEZ) u skladu sa pravom mora.

“Grčka će nastaviti da se pridržava međunarodnog prava i jača regionalne saveze koji povećavaju njenu diplomatsku snagu. Za razliku od ništavnih i neosnovanih sporazuma, Grčka se oslanja na međunarodno pravo i otvoreno iznosi svoje stavove prema svakom sagovorniku, kao što je njen ministar spoljnih poslova nedavno učinio tokom posete Libiji”, zaključuju diplomatski izvori.