Pogranični ratovi i politički potresi: Sve što treba da znate o sukobu Tajlanda i Kambodže

Oružani sukobi između Tajlanda i Kambodže izbili su u spornim pograničnim područjima, dodatno pogoršavajući već mesecima napete odnose. Borbe, koje su uključivale razmenu vatre, artiljerijsku paljbu i raketne napade, odnele su najmanje 14 života u Tajlandu i jedan u Kambodži, dok je desetine ljudi povređeno, a desetine hiljada primorano da napusti domove u blizini granice. Tajland je, takođe, izveo vazdušne napade na Kambodžu.

Ovo je drugi oružani sukob otkako je u maju ubijen vojnik iz Kambodže, a eskalacija je usledila samo nekoliko sati nakon što su dve zemlje smanjile nivo diplomatskih odnosa zbog eksplozije nagazne mine koja je ranila tajlandske vojnike.

Tajlandska vojska prijavila je sukobe na lokacijama duž granice u blizini četiri tajlandske provincije u petak. Evo šta treba znati o ovom sporu između dva suseda iz jugoistočne Azije.

Kako je sukob započeo?

Spor je eskalirao u maju kada su se oružane snage Tajlanda i Kambodže nakratko sukobile u relativno malom, spornom pograničnom području koje obe zemlje smatraju svojim. Obe strane su tvrdile da su delovale u samoodbrani, a u sukobu je stradalo jedan kambodžanski vojnik.

Tanjug/AP

Iako su obe zemlje nakon toga izrazile spremnost za smirivanje situacije, napetosti su ostale visoke zbog daljih mera, poput tajlandskih ograničenja na granici kojima su gotovo svi prelazi zabranjeni, osim za studente, pacijente i osobe s neophodnim potrebama.

U četvrtak je Tajland najavio potpuno zatvaranje granice.

S druge strane, Kambodža je zabranila tajlandske filmove i TV emisije, uvoz tajlandskog goriva, voća i povrća, kao i deo internet veza i snabdevanja električnom energijom iz Tajlanda.

Politički preokreti na Tajlandu

Nacionalističke strasti dodatno su rasplamsale situaciju. Premijerka Tajlanda Paetongtarn Šinavatra suspendovana je 1. jula zbog istrage o mogućim etičkim prekršajima u vezi s njenim postupanjem u pograničnom sporu, nakon što je procurio snimak njenog telefonskog razgovora s visokim kambodžanskim zvaničnikom.

Paetongtarn je u razgovoru bivšeg kambodžanskog premijera Huna Sena oslovila sa „ujka“ i kritikovala tajlandsko vojno rukovodstvo, što su kritičari protumačili kao nepoštovanje nacionalnog suvereniteta.

Tanjug/AP

Hun Sen, koji je 2023. prepustio premijersko mesto Kambodže svom sinu Hun Manetu, ali ostao uticajan kao predsednik Senata, nekada je bio blizak s ocem Paetongtarn, Taksinom Šinavatrom, bivšim premijerom Tajlanda, ali su se udaljili zbog ovog spora.

Procureli razgovor izazvao je proteste i bes u Tajlandu.

Koalicija predvođena strankom premijerke Pheu Thai oslabila je nakon što se druga po veličini članica, stranka Bhumjaithai, povukla zbog njene navodne "meke" politike prema Kambodži.

Tanjug/AP

Paetongtarn se izvinila, tvrdeći da su njene primedbe bile deo pregovaračke taktike. Na mesto vršioca dužnosti premijera imenovan je njen saveznik, bivši ministar odbrane Pumptam Večajačai.

Dugogodišnji pogranični sporovi

Sporovi oko granice između Tajlanda i Kambodže, koji se protežu na više od 800 kilometara, periodično izazivaju tenzije.

Glavni uzrok nesuglasica je mapa iz 1907. godine, iscrtana tokom francuske kolonijalne vlasti, koju Kambodža koristi za teritorijalne pretenzije, dok Tajland smatra da je mapa netačna.

Tanjug/AP

Najžešći sukobi odvijali su se oko hiljadu godina starog hrama Preah Vihear.

Međunarodni sud pravde dodelio je suverenitet nad područjem hrama Kambodži 1962. godine, što je izazvalo dugogodišnje nezadovoljstvo u Tajlandu.

Nakon sukoba 2011. godine, u kojima je poginulo oko 20 ljudi, a hiljade je raseljeno, Kambodža se ponovo obratila sudu, koji je 2013. potvrdio svoju raniju odluku.

Kambodža je nedavno ponovo zatražila međunarodnu arbitražu, ali Tajland odbija nadležnost suda, dodatno komplikujući rešavanje ovog decenijskog spora.