Koje evropske zemlje regrutuju žene u vojsku i zašto Nemačka to još uvek ne čini?
Komentari
21/11/2025
-07:01
Nemačka planira da vrati jedan oblik vojne službe, ali samo muškarci su obavezni da se prijave. Usred dezinformacija o ovoj meri na internetu, evo zašto je i koliko je neobično obnovljena vojna služba u Nemačkoj.
Sporazum koji je nemačka vlada sklopila o uvođenju dobrovoljnog modela vojne službe pokrenuo je debatu u zemlji o ulozi žena u oružanim snagama.
Prema novom planu, dogovorenom nakon višemesečne debate, svi osamnaestogodišnji muškarci biće smatrani podobnim za službu, suočiće se sa obaveznom registracijom i lekarskim pregledima i biće obavezni da popune upitnik u kojem mogu da naznače svoje interesovanje za potpuno stupanje u vojsku.
Plan se zasniva na pozivanju dovoljnog broja dobrovoljaca za služenje u vojsci, ali ako se ne prikupi dovoljan broj, vlada će razmotriti druge opcije, uključujući sistem koji bi mogao da bira ljude nasumično.
Iako je projekat u principu rodno neutralan, samo će mladići morati da popune upitnik i prisustvuju obaveznim lekarskim pregledima. Žene su pozvane da se prijave, ali to neće biti obavezno.
Ova razlika je izazvala talas debate i tvrdnji na društvenim mrežama, od kojih su neke zamaglile granicu između kritike i dezinformacija.
Zašto žene nisu obavezne da služe u oružanim snagama?
Jedna objava na internetu implicira da se žene namerno isključuju iz nemačkih oružanih snaga, odnosno Bundesvera; druge da Nemačka prisiljava žene u vojsku; a neke to predstavljaju kao neuspeh feminizma to što pokret nije insistirao da pridruživanje bude uslov za žene.
Povezane vesti
Pa zašto žene, kao muškarci, nisu obavezne da se registruju za nemačke oružane snage?
Ukratko, to je zato što nemački ustav to ne dozvoljava, barem ne još.
Član 12a Osnovnog zakona Nemačke kaže da se od muškaraca može "zahtevati da služe u oružanim snagama, Saveznoj graničnoj straži ili organizaciji civilne odbrane od osamnaest godina“. Žene nisu obuhvaćene ovim zahtevom.
Međutim, oni nisu isključeni iz pridruživanja, samo nisu zakonski obavezni da to učine.
Tanjug/AP Photo/Mindaugas Kulbis, File
Od 2001. godine, ženama je dozvoljeno da služe na vojnim borbenim položajima, nakon presude Evropskog suda pravde kojom su žene dobile neograničen pristup vojnim karijerama. Trenutno u Bundesveru ima više od 24.000 žena vojnika, oko 13% njegovog vojnog osoblja.
Pravni stručnjaci, aktivisti i feministkinje rekli su da je element ustava koji isključuje žene iz oružanih snaga u suprotnosti sa Članom 3, tačka 2, koji garantuje jednaka prava ženama i muškarcima. Takođe, drugi su tvrdili da su žene u fundamentalno nepovoljnijem položaju u odnosu na muškarce, što bi obavezna služba samo pojačala.
Nemački kancelar Fridrih Merc je nagovestio da je otvoren za izmene ustava kako bi se žene obavezale na vojni rok, ali je taj put politički neizvesan.
Povezane vesti
Prilagođavanje ustava zahtevalo bi dvotrećinsku većinu u Bundestagu, a samim tim i glasove krajnje levice i desnice.
Levica se dugo protivi obaveznoj vojnoj službi, uključujući i žene, i dok je krajnje desničarska stranka Alternativa za Nemačku (AfD) za to, nije jasno koliko bi njenih članova proširilo ovo na žene kao i muškarce.
Kako se Nemačka poredi sa ostatkom Evrope?
Dok se Nemačka opredelila za model u kojem je prvo mesto zauzeto dobrovoljno služenje vojnog roka, nekoliko njenih suseda je otišlo dalje i uvelo univerzalnu vojnu obavezu, kako za muškarce, tako i za žene.
Povezane vesti
Sve veći broj evropskih zemalja uvodi univerzalnu vojnu obavezu poslednjih godina, posebno u nordijskim zemljama.
Norveška je uvela obaveznu vojnu službu za žene 2015. godine, čime je postala prva zemlja NATO-a koja je to učinila. Švedska je sledila taj primer 2017. godine kao deo šireg pokreta za ponovno uvođenje regrutacije, nakon što ju je suspendovala 2010. godine.
AP/Mindaugas Kulbis
Danska je nedavno ažurirala svoju politiku regrutacije kako bi uključila žene, u sistemu sličnom lutriji koji će stupiti na snagu 2026. godine.
U nekim zemljama je to malo nijansiranije: Holandija tehnički ima zakonsku obavezu žena u vojnom roku, koja je uvedena 2018. godine , ali to je uglavnom bilo simbolično jer se obavezna vojna služba nije aktivno sprovodila od 1997. godine .
Međutim, generalno gledano, Nemačka nije izuzetak u Evropi. Za zemlje koje imaju obaveznu vojnu službu, prijavljivanje žena je dobrovoljno za većinu.
Žene u Austriji, Kipru, Estoniji, Finskoj, Grčkoj, Letoniji, Litvaniji, Švajcarskoj i Ukrajini nisu obavezne da se prijave, za razliku od muškaraca, ali to mogu učiniti dobrovoljno za različite uloge u zavisnosti od zemlje.
Isto važi i za Belorusiju, Rusiju i Tursku, a Hrvatska će se pridružiti ovoj grupi početkom 2026. godine.
U drugim evropskim zemljama, ni žene ni muškarci nisu obavezni da služe vojsku, ali mogu se dobrovoljno javiti u različitim svojstvima.
Ženama je sve više dozvoljeno da učestvuju u borbenim ili frontovskim ulogama u Evropi, uključujući Francusku, Poljsku, Španiju i Veliku Britaniju.
Na primer, u Velikoj Britaniji su sve uloge u oružanim snagama otvorene za žene u decembru 2018. U Poljskoj, žene tehnički imaju pravo da služe na svim vojnim pozicijama od 1999. godine.
U Francuskoj, žene tehnički mogu služiti u skoro svim granama oružanih snaga, iako je integracija bila postepena: ženama je dozvoljeno da budu na podmornicama sa nuklearnim oružjem tek 2017. godine.
Komentari (0)