Treće stanje između živog i neživog: Naučnici otkrili ćelije koje oživljavaju nakon smrti
Komentari
26/07/2025
-09:33
U naučnofantastičnim filmovima poput "Frankenštajna", oživljena ljudska tela ostaju u čudnom međuprostoru između života i smrti. Iako to zvuči kao čista fikcija, nova naučna studija ukazuje na mogućnost da "treće stanje" postojanja zaista postoji u biologiji.
Naučnici tvrde da to treće stanje nastaje kada ćelije umrlog organizma nastave da funkcionišu i nakon smrti — pa čak i da razviju osobine koje nisu imale dok je organizam bio živ.
Ako se u daljim eksperimentima potvrdi da ćelije uginulih životinja — uključujući i ljudske — zaista mogu da razviju nove sposobnosti, ova saznanja bi mogla ozbiljno da dovedu u pitanje i samu definiciju kliničke smrti.
Do novih otkrića došla je studija objavljena u časopisu Physiology, na čelu sa profesorom Piterom Noblom sa Univerziteta Vašington u Sijetlu i Aleksa Požitkova iz Nacionalnog medicinskog centra "City of Hope" u Kaliforniji.
"Život i smrt se tradicionalno posmatraju kao suprotnosti. Ali pojava novih višećelijskih oblika života iz ćelija mrtvog organizma ukazuje na postojanje 'trećeg stanja' koje prevazilazi te granice", pišu autori u tekstu za The Conversation.
U ovom stanju, pojedine ćelije — kada im se obezbede hranljive materije, kiseonik, bioelektrični ili biohemijski signali — mogu da se transformišu u nove višećelijske organizme i pokažu funkcije koje nisu posedovale za života.
Naučnici su pregledali nedavne studije koje pokazuju neverovatnu sposobnost ćelija da se reorganizuju i preuzmu nove uloge nakon smrti organizma.
Povezane vesti
Od "živih mašina" do "antrobota"
Tako su 2021. godine američki naučnici otkrili da ćelije kože mrtvih žaba mogu da se prilagode laboratorijskom okruženju i spontano formiraju višećelijske organizme — takozvane "ksenobote" ili "žive mašine".
Unsplash/National Cancer Institute
Za razliku od klasičnih mašina koje se prave od čelika ili plastike i s vremenom se troše, ovi živi sistemi se sastoje od materijala koji se prirodno obnavljaju i ne izazivaju štetne posledice po okolinu.
Ksenoboti su pokazali ponašanja daleko izvan svojih primarnih bioloških funkcija — pomoću treplji zvanih cilije mogli su da se kreću, prikupljaju materijal, beleže informacije, samoobnavljaju se i čak ograničeno razmnožavaju.
Slično tome, istraživači su otkrili da i ljudske ćelije pluća mogu da se samoorganizuju u sićušne višećelijske organizme poznate kao antroboti.
Ne veće od vrha zarezane olovke, antroboti se samostalno sastavljaju i pokazuju izuzetne sposobnosti: mogu da se kreću, samoobnavljaju i čak podstiču regeneraciju oštećenih nervnih ćelija.
Za razliku od ksenobota, pokazali su još veći potencijal u razumevanju načina na koji se ćelije mogu reorganizovati u funkcionalne strukture.
Neistražene granice biologije
Naučnici ove primere vide kao dokaz da ćelije mogu razviti funkcije koje ne postoje dok je organizam živ. Međutim, kako tačno te ćelije funkcionišu nakon smrti, ostaje misterija.
Povezane vesti
Jedna od pretpostavki podseća na motive iz "Frankenštajna" — moguće je da ćelije poseduju unutrašnje električne "sklopove" koji se ponovo aktiviraju i omogućuju komunikaciju, rast i pokret.
Ova otkrića otvaraju vrata potpuno novom poglavlju u biologiji, u kojem bi jednog dana bilo moguće uvesti i ljudske ćelije u treće stanje. Takođe, mogle bi da se koriste za revolucionarne terapije — jer pošto su napravljene od pacijentovog tkiva, ne bi izazivale imuni odgovor.
Antroboti bi jednog dana mogli da otapaju masne naslage u arterijama ili da uklanjaju višak sluzi kod pacijenata sa cističnom fibrozom. Oni su biorazgradivi, bezbedni, žive samo četiri do šest nedelja, i ne mogu preživeti van laboratorije, čime se uklanja rizik od nekontrolisanog širenja.
Ova saznanja mogu preoblikovati regenerativnu medicinu, redefinisati pojam smrti i proširiti razumevanje fizioloških granica života - slično kao što proučavanje embriona otkriva tajne njegovog nastanka.
Komentari (0)