Breda u Holandiji je prvi grad-nacionalni park u EU: Šta ovaj status zapravo znači?

Živopisni srednjovekovni grad na jugu Holandije Breda prošle nedelje dobio je jedno laskavo zvanje: to je prvi grad-nacionalni park u Evropskoj uniji (EU). Pre Brede, ovaj status steklo je još samo tri grada na čitavom svetu – London, Adelejd u Australiji i Čatanuga u američkoj saveznoj državi Tenesi.

Ali po čemu se ovi gradovi uopšte izdvajaju? I kako jedna višemilionska urbana džungla poput Londona može da se zove – gradom-nacionalnim parkom?

Ključ je u kriterijumima: gradovi ne moraju da ispunjavaju jednake uslove kao nacionalni parkovi, iz prostog razloga što to nisu i ne mogu biti oaze netaknute prirode, prenosi portal Klima 101.

Sa druge strane, ono što treba da postoji u gradovima-nacionalnim parkovima jeste težnja – težnja ka većoj održivosti, bogatijem biodiverzitetu i višem udelu javnih zelenih površina.

Fondacija gradova-nacionalnih parkova, koja dodeljuje nagradu, to je prepoznala i u Bredi.

Holandski grad sa oko 160.000 stanovnika želi da do kraja decenije postane jedan od gradova sa najbogatijom prirodom u Evropi.

Ali ovo nije samo tek jedan cilj na dugom štapu – opština, urbani planeri, naučnici i građani već sprovode različite zelene projekte i inicijative koje nadilaze sadnju drveća.

Tako se, na primer, obnavlja priroda oko reke Mark koja protiče kroz centar Brede, ljudi se udružuju u zadruge zarad uzgoja hrane, dok se stare napuštene zgrade pretvaraju u tzv. fabrike za prirodu koje doprinose biološkoj raznovrsnosti.

"Put Brede ka statusu grada-nacionalnog parka predvodi izuzetno sposoban, entuzijastičan i posvećen tim. Zajedno imaju duboko razumevanje grada, njegovih ljudi i prirode, kao i ambiciozne planove da Breda postane zelenija, zdravija, više divlja i pravednija", naglasio je osnivač pokreta gradova-nacionalnih parkova, Dan Rejven-Elison. 

Prema pisanju medija, zelene površine danas zauzimaju i do 60 odsto Brede, od istorijskih šuma poput Mastbosa – jedne od najstarijih u Holandiji – do prirodnih rezervata, parkova i vodenih tokova.

Ali i dalje od toga... Grad je lider u zelenom dizajnu i korišćenju prirode kao sredstava za poboljšanje kvaliteta života i upravljanje klimatskim rizicima. U tom procesu aktivno učestvuju i stanovnici, ozelenjavajući svoje ulice i školska dvorišta i sadeći bašte na krovovima kuća.

Status grada-nacionalnog parka formalno priznaje akreditaciono telo – Fondacija za gradove-nacionalne parkove, u saradnji sa Svetskom organizacijom za urbane parkove i Salcburškim globalnim seminarom, međunarodnom organizacijom posvećenom rešavanju globalnih izazova kroz međusektorski dijalog i saradnju.

Priče iz gradova poput Brede pokazuju da je suživot ljudi i prirode moguć i mogu da inspirišu i druge gradove da krenu istim putem.

Kako grad postaje grad-nacionalni park?

Grad postaje grad-nacionalni park kroz pažljivo osmišljen proces koji podrazumeva dokazivanje spremnosti da priroda, ljudi i kultura budu u središtu njegovog razvoja.

Kako se navodi na sajtu, ovaj višefazni proces kreće prijavom koja podrazumeva podnođenje portfolija sa neophodnim dokumentima, a koji potom proveravaju stručnjaci. Tokom evaluacije fokus je na ispunjenosti 23 kriterijuma. Zatim slede posete terenu i nezavisno istraživanje.

Recezenti u prijavi ne traže savršene rezultate, već se posmatraju ambicije, planovi i dosadašnji napredak svakog kandidata. Sagledava se celokupan pristup koji grad primenjuje i donosi odluka o tome da li je ta urbana sredina spremna da postane punopravni grad-nacionalni park.

Ako uspešno prođe sve faze, grad dobija zvaničnu pozivnicu da pristupi rastućoj mreži gradova-nacionalnih parkova i da preuzme pripadajuće obaveze.

Trenutno je devet drugih gradova na putu da osiguraju ovaj status.