Nikola Tesla u Smitsonijanu, najvećem muzejskom kompleksu na svetu

U Vašingtonu, u Smitsonijan Institutu, najvećem na svetu muzejsko, obrazovnom i istraživačkom kompleksu u Nacionalnom muzeju američke istorije, predstavljen je i Nikola Tesla, na izložbi "Lightning a Revolution", ali kako bi njegovo mesto bilo vidljivije, Teslina naučna fondacija iz Filadelfije planira da tokom velike proslave 250 godina nezavisnosti SAD i 170 godina Teslinog rođenja, zakazane za jul 2026. muzeju pokloni Teslinu bistu.

"Godinama se borimo da Tesla bude vidljiviji u Smitsonijanu i nedavno smo uspostavili kontakt sa osobom iz Stejt departmenta koja želi da nam pomogne, želi da lobira za Teslu, da Teslina bista bude postavljena u Smitsonijanu, muzejskom kompleksu koji ima najviše posetilaca na svetu", rekao je za Tanjug osnivač TNF-a Nikola Lončar koji je dodao da su do sada raznim zemljama i mestima značajnim za Teslu poklonili 33 biste ovog naučnika.

To bi verovatno bio naš najznačajniji poklon, rekao je Lončar koji dodaje da se u muzeju nalazi "jedna Teslina sličica, manja od male đačke sveske, dok je sve ostalo toliko veliko i veličanstveno da se on praktično ne vidi i uopšte ne privlači pažnju".

Tanjug/Aleksandra Otašević

U istočnom delu prvog sprata Nacionalnog muzeja američke istorije nalazi se izložba "Lightening a Revolution" koja prikazuje istoriju razvoja električnog osvetljenja i primene električne energije, a gde su Tesla i neka od njegovih najvećih dostignuća predstavljeni kroz prikaze uspeha Tomasa Edisona i Džordža Vestinghausa.

Na izložbi ogromnih i upečatljivih eksponata, postoji fotografija Nikole Tesle iz mladosti, ne veća od pola A4 formata, ispod koje piše "Nikola Tesla (1856 - 1943) čiji su roditelji bili Srbi, rođen u Hrvatskoj.

Obrazovao se u Evropi. Došao je u Njujork 1884. godine kada je kratko radio za Edisona. Patentirao je motor na naizmeničnu struju 1988. godine.

Ostali patenti korišteni su u Vestingahusovim generatorima na Nijagarinim vodopadima. Poznat je po eksperimentima s visokim frekvencijama struje i elektromagnetnih talasa, ali i izumima na polju radija".

Teslini patenti kojima je "ukrotio" Nijagarine vodopade, prikazani su kroz Vestinghausovu kompaniju, u delu izložbe pod nazivom "Revolucionarni poduhvat završen - Nijagarini vodopadi".

Na izloženoj tabli Vestinghausove kompanije, napravljenoj za elektranu na Nijagari navedeno je devet Teslinih patenata iz 1888, ali je na panelu pored, istaknuta rečenica iz vremena kada je, kako piše, Tesla bio dečak i samo gledao sliku moćnih Nijagarinih vodopada: "Jednoga dana ukrotiću tu snagu".

Tanjug/Aleksandra Otašević

Ispod te rečenice navedeno je "da je prva elektrana velikih kapaciteta na svetu puštena u rad na Nijagarinim vodopadima 1895. godine, pri čemu je deo proizvedene električne energije prenošen na udaljenost od tridesetak kilometara - do Bafala. Elektrana je koristila Vestinghausove generatore zasnovane na dvofaznoj naizmeničnoj struji, konceptu koji je razvio Nikola Tesla, što je omogućilo veću efikasnost u odnosu na ranije sisteme naizmenične struje".

Kroz prikaz "drugih sistema" pod naslovom "AC vs DC", naveden je i Edisonov citat iz vremena "rata struja" - "Nikada neće biti bezopasna" dat povodom, kako piše, Vestinghausovog AC sistema zasnovanog na Teslinim patentima, i poruka koju je kasnije uputio Džordžu Stenliju, sinu Vilijama Stelija koji je izmislio AC transformer za Vestinghausa "Reci ocu da sam pogrešio".

Na izložbi u delu nazvanom "Transformatori" izložen je i Tesla AC motor iz 1888. godine iz Vestighausove kompanije za proizvodnju struje.

Posetioci na izložbi mogu da vide, osim Edisonovih sijalica i njegovu "talking machine" - fonograf, uz opis "najsjajniji izum 19. veka - može da se smeje, priča i peva, koji su čak i najveći bendovi u zemlji dolazili da slušaju. Slušanje jedne melodije koštalo je pet centi a šest 25".

Zahvaljujući fotografiji, može se videti kako je tada izgledalo slušanje zvučnih zapisa na javnim mestima.

Smitsonijan osnovan 1846. godine, tačno 10 godina pre rođenja Nikole Tesle, najveći je muzejski kompleks na svetu, sa više od 150.000 kvadrata izložbenog prostora i više od 154 miliona eksponata.

Obuhvata 21 muzej, uključujući National Air and Space Museum, National Museum of Natural History i National Museum of American History, kao i Nacionalni zoološki vrt.

Tanjug/Aleksandra Otašević

Poseta većini muzeja besplatna je, a kompleks pokriva umetnost, istoriju, nauku i prirodu, čineći Smitsonijan globalnim centrom istraživanja, obrazovanja i očuvanja kulturnog i naučnog nasleđa.

Smitsonijan godišnje poseti 17 miliona ljudi iz čitavog sveta, a Nacionalni muzej američke istorije više od dva miliona,

Objavljivanjem vesti o Tesli u Smitsonijanu, Tanjug pokreće serijal priča "Tesla - čovek budućnosti" snimljen u SAD u susret 170. godišnjici rođenja Nikole Tesle.

U nedeljnim nastavcima čitaoci će moći da saznaju, ali i da vide, kako izgleda "Kuća slavnih pronalazača" u koju je Tesla uveden pre tačno pola veka, gde rame uz rame stoji uz Tomasa Edisona i Abrahama Linkolna, kao i način na koji čuveni Univerzitet Kolumbija čuva sećanje na Teslu.

Serijal donosi i priče sa Long Ajlenda o jedinoj preostaloj Teslinoj laboratoriji i višedecenijskoj borbi da se ona sačuva, kao i o kući na obali Atlantika u kojoj je živeo tokom izgradnje Vordenklifskog tornja.

Pripremili smo i razgovore sa jednim od dvojice najpoznatijih na svetu Teslinih biografa, Markom Sajferom, autorkom knjige "Povratak u Vordenklif" Barbarom Dadino, pijanistkinjom Marinom Arsenijević koja za Brodvej priprema mjuzikl "Tesla's Life" kao i prikaz onoga što Amerikanci i Evropljani danas znaju o Tesli.

U serijalu će moći da se vidi i mesto Edisonove kompanije u kojoj se Tesla zaposlio odmah po dolasku u SAD, crkva u kojoj mu je održana komemoracija, "Zgrada radio talasa" (Radio Wave Building) zgrada nazvana Tesli u čast, kao i doprinos dr Ljuba Vujovića, zaslužnog i za postojanje "Tesla kornera" (Tesla Corner) u srcu Menhetna.

O značaju čuvene Njujorške biblioteke, koja čuva i Teslina pisma, za samog Teslu govorio je za Tanjug bivši direktor Muzeja "Nikola Tesla" Branimir Jovanović uoči predavanja u Morgan biblioteci - koja je pripadala Teslinom finansijeru J. P. Morganu, tada, verovatno najmoćnijem čoveku na svetu.

Serijal, između ostalog, obuhvata i planove Tesline naučne fondacije iz Filadelfije da u hotelu "Njujorker" napravi repliku Tesline sobe i da proširi postojeći mali muzej u dnu hotela u kojem je "čarobnjak" proveo poslednju deceniju života, ali i da u godini jubileja 250 nezavisnosti SAD predstavi Teslin doprinos razvoju Sjedinjenih Američkih Država.